Szanowni Państwo,
W moim ostatnim artykule „Etyka, compliance i kredyt walutowy. Refleksje na gruncie wyroku TSUE” postawiłem tezę, że w dużej organizacji, jaką zwykle jest bank, gdzie proces decyzyjny jest wieloszczeblowy i najwcześniej zdecentralizowany przy praktycznym wdrożeniu „zasad uczciwości w prowadzeniu biznesu” pojawia się zasadnicze wyzwanie kto, na jakich zasadach i wedle jakich kryteriów ma dokonywać oceny etyczności biznesu. A jeśli dodamy do tego, ze zgodnie z prawem banki winny na każdy proces (w tym proces oceny etycznej) posiadać odpowiednie procedury a w konsekwencji być w stanie rozliczyć się z każdej decyzji i podstaw jej podjęcia to swobodne uznanie „uczciwości” może być wręcz sprzeczne z obowiązującymi przepisami.
Odpowiedzią na te wyzwania może być jeden z najświeższych wzorców – Principles for Resposible Banking, czyli Zasady Odpowiedzialnej Bankowości. Oficjalnie zostały przyjęte podczas Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w dniach 22 do 23 września 2019 r. Powstały one w ramach UNEP Finance Initiative, która jest partnerstwem UNEP oraz 242 instytucji finansowych z całego świata, w tym 138 banków. Pełny tekst Zasad Odpowiedzialnej Bankowości znajduje się po linkiem.
Zasady Odpowiedzialnej Bankowości rozpoczynają się bardzo ciekawym wstępem (tłumaczenie i podkreślenia własne):
Banki odgrywają kluczową rolę w społeczeństwie. Będąc pośrednikami finansowymi, naszym celem jest pomoc w rozwoju zrównoważonych gospodarek i umożliwienie ludziom budowania lepszej przyszłości. Bankowość jest oparta na zaufaniu i wierze naszych klientów i społeczeństwa w to, że reprezentujemy ich najlepsze interesy i działamy w sposób odpowiedzialny. Nasz sukces i zdolność do utrzymania rentowności oraz roli jaką odgrywamy jest nieodłącznie zależna do długoterminowego dobrobytu społeczeństw, którym służymy. Wierzymy, że tylko w społeczeństwie integracyjnym, opartym na godności ludzkiej, równości i zrównoważonym korzystaniu z zasobów naturalnych, nasi klienci, a tym samym nasza działalność, mogą się rozwijać. Dlatego chcemy objąć rolę lidera i wykorzystać nasze produkty, usługi i relacje, aby wspierać i przyspieszać dokonanie fundamentalnych zmian w gospodarce i w stylu naszego życia, niezbędnych do osiągnięcia wspólnego dobrobytu, zarówno dla obecnych jak i przyszłych pokoleń.
Zasady Odpowiedzialnej Bankowości zawierają 6 prostych zasadach przedstawionych na poniższej grafice:
By przybliżyć Państwu treść Zasad Odpowiedzialnej Bankowości prezentuję własne tłumaczenie Zasad:
- [Dostosowanie] Dostosujemy naszą strategię biznesową tak, aby odpowiadała zarówno z potrzebom jednostek, jaki i celom całego społeczeństwa, jak wskazano w Zasadach Zrównoważonego Rozwoju, Paryskim Porozumieniu Klimatycznym oraz odpowiednich ramach krajowych i regionalnych.
- [Ustalenie wpływu i celu działalności] Będziemy stale zwiększać nasze pozytywne oddziaływanie, jednocześnie zmniejszając nasz negatywny wpływ na środowisko i ludzi oraz odpowiednio zarządzać ryzykiem związanym z naszą działalnością, produktami i usługami. Aby to osiągnąć, określimy i opublikujemy cele, w obszarach, w których możemy wywrzeć największy wpływ.
- [Klienci i odbiorcy usług] Będziemy odpowiedzialnie współpracować z naszymi klientami i odbiorcami naszych usług, aby promować praktyki oparte na zrównoważonym rozwoju i umożliwić działania gospodarcze, które zapewnią wspólny dobrobyt obecnym i przyszłym pokoleniom.
- [Interesariusze] Będziemy w proaktywnie i odpowiedzialnie konsultować się, angażować i współpracować z odpowiednimi interesariuszami, w celu osiągnięcia społecznych celów.
- [Ład korporacyjny i kultura] Będziemy realizować nasze zobowiązanie do przestrzegania opisywanych Zasad poprzez skuteczne zarządzanie ładem korporacyjnym i wdrażanie kultury odpowiedzialnej bankowości.
- [Przejrzystość i odpowiedzialność] Będziemy okresowo dokonywać przeglądu stopnia indywidualnego i zbiorowego wdrożenia Zasad, a także zapewnimy transparentność naszych działań oraz będziemy odpowiadać za ich pozytywny i negatywny wpływ, a także nasz wkład w realizację celów społecznych.
Zgodnie z Rekomendacjami tegorocznego Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie:
Powszechne przyjęcie Zasad Odpowiedzialnej Bankowości przez wszystkie banki działające w Polsce spowoduje, że każdy z nich będzie działał według tych samych reguł na krajowym rynku. Dlatego takie wspólne działanie nie stawiałoby różnych podmiotów w odmiennych warunkach konkurencji.
Depozytariuszem deklaracji o przyjęciu zasad mógłby być Związek Banków Polskich, który by prowadził otwartą listę sygnatariuszy oraz gromadziłby i upubliczniał dostarczane przez banki raporty. ZBP byłby również weryfikatorem czy Zasady Odpowiedzialnej Bankowości są wypełniane i mógłby stosować sankcje w przypadku ich niedotrzymywania.
Wdrożenie Zasad Odpowiedzialnej Bankowości ułatwia zarówno kilkudziesięciostronicowe wytyczne wdrażające zawierające szczegółowe omówienie poszczególnych zasad wraz z przykładami oraz wskazuje niezbędne narzędzia i zasoby do ich wdrożenia. Ciekawym rozwiązaniem jest również przygotowany przez twórców zasad szablon raportowania i samooceny, który określa przejrzystość banków w zakresie ich postępów we wdrażaniu zasad odpowiedzialnej bankowości i ich skutków.
Wszystkie instytucje zainteresowane wdrożeniem Zasad Odpowiedzialnej Bankowości zapraszamy do dyskusji.