[Wprowadzenie] Kwestia finansowania zrównoważonego rozwoju, czy też zrównoważonego inwestowania, zyskuje na znaczeniu na świecie, w Europie, a także i w Polsce. Szereg globalnych inicjatyw, w tym m.in. ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030, Porozumienie paryskie czy Agenda 2030 rzuciły nowe światło na kwestie klimatyczne i cele środowiskowe. Chcąc osiągnąć te cele, zgodnie z wyliczeniami Komisji Europejskiej, potrzeba dodatkowych 180 mld EUR rocznie. Znaczna część tych przepływów finansowych będzie musiała pochodzić z sektora prywatnego. Wypełnienie tej luki inwestycyjnej oznacza istotne przekierowanie przepływów kapitału prywatnego na bardziej zrównoważone inwestycje. Oferowanie produktów finansowych służących realizacji celów zrównoważenia środowiskowego jest skutecznym sposobem kierowania inwestycji prywatnych w stronę zrównoważonej działalności. Zgodnie ze Sprawozdaniem końcowym unijnej grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. zrównoważonego finansowanie przekierowanie to będzie realizowane poprzez wdrożenie dwóch zasad do europejskiego systemu finansowania: (i) zwiększenie wkładu finansowania w zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu; (ii) zwiększenie stabilności finansowej przez włączenie czynników ESG (ang. Environmental, Social and Governance – czynniki z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego) do procesu podejmowania decyzji inwestycyjnych. Rynki kapitałowe i prywatne źródła finansowania będą odgrywać ważną rolę w uruchamianiu inwestycji w zrównoważone technologie, zastosowania i infrastrukturę. W celu zrealizowania powyższych postulatów, Komisja Europejska przygotowała szereg propozycji legislacyjnych, wśród których chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na procedowane aktualnie w Parlamencie Europejskim Rozporządzenie w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (dalej: „Rozporządzenie”).
[Zrównoważona inwestycja] Rozporządzenie w pierwszej kolejności doprecyzowuje definicję inwestycji zrównoważonej i wskazuje, że jest to inwestycja, w ramach której finansuje się przynajmniej jedną działalność gospodarczą, która na podstawie Rozporządzenia kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo tj. spełnia wszystkie z następujących kryteriów: a) przyczynia się znacząco do realizacji przynajmniej jednego z celów zrównoważonego rozwoju (łagodzenia zmiany klimatu; przystosowanie się do zmiany klimatu; zrównoważone wykorzystanie i ochrona zasobów wodnych i morskich; przejście na gospodarkę w obiegu zamkniętym, w tym zapobieganie powstawaniu odpadów i zwiększenie wykorzystania surowców wtórnych; zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola; ochrona różnorodności biologicznej i zdrowych ekosystemów oraz odtworzenie zdegradowanych ekosystemów); b) nie szkodzi istotnie realizacji żadnego z celów środowiskowych; c) jest określona zgodnie z minimalnymi gwarancjami (dotyczącymi podstawowych zasad i praw w pracy); d) spełnia techniczne kryteria kwalifikacji, które określi Komisja. W celu precyzyjnego określenia oraz monitorowania technicznych kryteriów kwalifikacji Rozporządzenie proponuje stworzenie Platformy ds. zrównoważonego rozwoju.
W motywie 12 Rozporządzenia wyrażono oczekiwanie, zgodnie z którym ustanowienie kryteriów działalności gospodarczej zrównoważonej środowiskowo zachęci przedsiębiorstwa do dobrowolnego informowania na swoich stronach internetowych o prowadzonej działalności gospodarczej zrównoważonej środowiskowo, co nie tylko ułatwi podmiotom finansowym spełnianie wskazanych tam obowiązków, ale także ułatwi przedsiębiorstwom pozyskiwanie środków finansowych na swoją działalność ekologiczną.
Wskazane ramy staną się bazą dla wprowadzenia opracowywanego systemu taksonomii – systemu, który ma pomóc instytucjom w określeniu, które działalności gospodarcze, mogą być traktowane jako zrównoważone. Komisja Europejska prowadzi konsultacje publiczne raportu opracowanego przez międzynarodową grupę ekspertów zatytułowanego „Finansowanie zrównoważonej gospodarki europejskiej. Taksonomia – raport techniczny”. Raport zawiera opis różnych rodzajów działalności gospodarczej, które pozwalają na realizację zadeklarowanych celów klimatycznych.
[Stosowanie kryteriów zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej – zakres podmiotowy] Państwa członkowskie i Unia Europejska zostaną na gruncie Rozporządzenia zobowiązane do stosowania powyżej wskazanych kryteriów zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej na potrzeby wszelkich środków określających wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju nakładane na podmioty rynkowe w odniesieniu do produktów finansowych lub obligacji korporacyjnych.
Rozporządzenie stosowane będzie przez: uczestników rynku finansowego, w odniesieniu do produktów finansowych lub obligacji korporacyjnych, które są wprowadzane do obrotu w Unii jako zrównoważone środowiskowo, a także uczestników rynku finansowego oferujących inne produkty finansowe, z wyjątkiem sytuacji, w których: (i) przedstawiają wyjaśnienia, poparte uzasadnionym i satysfakcjonującym właściwe organy dowodem, że działalność gospodarcza finansowana z ich produktów finansowych nie ma znaczącego wpływu na zrównoważony rozwój zgodnie z technicznymi kryteriami kwalifikacji wskazanymi w Rozporządzeniu. Taka informacja musi zostać wówczas przedstawiona w ich prospekcie emisyjnym, lub: (ii) uczestnik rynku finansowego oświadcza w swoim prospekcie emisyjnym, że dany produkt finansowy nie służy celom zrównoważonego rozwoju oraz że produkt ten jest narażony na zwiększone ryzyko wspierania działalności gospodarczej, która nie jest uważana za zrównoważoną na mocy Rozporządzenia.
Uczestnicy rynku finansowego (czyli instytucje kredytowe oraz emitenci notowani na giełdzie), oferujący produkty finansowe (zarządzanie portfelem, AFI, ubezpieczeniowy produkt inwestycyjny, produkt emerytalny, program emerytalny lub UCITS) lub obligacje korporacyjne będą obciążeni kolejnym obowiązkiem informacyjnym – będą zobligowani do ujawniania odpowiednich informacji umożliwiających im ustalenie, czy oferowane przez nich produkty kwalifikują się jako inwestycje zrównoważone środowiskowo tj. w jaki sposób i w jakim stopniu stosuje się powyżej określone kryteria do ustalenia zrównoważenia środowiskowego inwestycji.
Uczestnicy rynku finansowego w tym także spółki zarządzające alternatywnym funduszem inwestycyjnym (ZAFI), zakłady ubezpieczeń, instytucje pracownicze programów emerytalnych (IORP), zarządzający europejskim funduszem venture capital, którzy otrzymują od swoich klientów lub beneficjentów upoważnienie do podejmowania decyzji inwestycyjnych w ich imieniu, powinni uwzględniać kwestie ESG w swoich wewnętrznych procesach oraz informować o tym swoich klientów. Dzięki Rozporządzeniu uczestnicy rynku finansowego, którzy oferują produkty finansowe zrównoważone środowiskowo lub inwestycje o podobnych właściwościach, będą musieli wyjaśnić inwestorom, dlaczego produkty te można uznać za zrównoważone środowiskowo, w oparciu o jednolite kryteria ustanowione na poziomie UE. Dokładne wymogi zostaną sprecyzowane w aktach delegowanych, które zostaną przyjęte przez Komisję w późniejszym terminie. Ponadto podmioty zarządzające aktywami i inwestorzy instytucjonalni będą musieli wykazać zgodność swoich inwestycji z celami ESG i ujawnić, w jaki sposób spełniają oni wymogi w tym zakresie.
Powyższy obowiązek w zakresie ujawniania informacji pomoże inwestorom lepiej zrozumieć stopień zrównoważenia środowiskowego produktu finansowego oraz umożliwi im lepsze porównywanie tych produktów przed podjęciem decyzji inwestycyjnych, a także ma na celu doprowadzić do zwiększenia zaufania inwestorów i rozwiązania problemów z tzw. „pseudoekologicznym marketingiem”. Dzięki ujawnionym informacjom inwestorzy powinni wiedzieć, jaki udział procentowy we wszystkich rodzajach działalności gospodarczej mają inwestycje finansujące działalność gospodarczą zrównoważoną środowiskowo i tym samym znać stopień zrównoważenia środowiskowego inwestycji.
W przypadku, gdy uczestnicy rynku finansowego uznają, że działalność gospodarcza, która nie spełnia technicznych kryteriów kwalifikacji ustanowionych zgodnie z Rozporządzeniem lub w odniesieniu do której kryteria te nie zostały jeszcze określone, powinna zostać uznana za zrównoważoną środowiskowo, może o tym powiadomić Komisję.
[Wejście w życie] Zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia, wejdzie ono w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu. Pierwsze czytanie Rozporządzenia w Parlamencie Europejskim odbyło się w marcu b.r. natomiast aktualnie trwa Debata w Radzie Unii Europejskiej. Ustanowienie unijnego systemu klasyfikacji zrównoważonych działań rozpocznie się od ustalenia działań związanych z klimatem, bowiem wymogi związane z tym celem zrównoważonego rozwoju mają wejść w życie już 1 lipca 2020 r. Obowiązki związane z pozostałymi celami będą wdrażane odpowiednio do 31 grudnia 2021 r. i 2022 r.
[Jeszcze więcej obowiązków] Komisja Europejska zapowiedziała, że opisane w niniejszym alercie obowiązki informacyjne nie są jedynymi planowanymi. Przykładowo, aby pomóc inwestorom w porównywaniu śladu węglowego inwestycji, wprowadzone zostały nowe kategorie wskaźników referencyjnych o niskoemisyjności oraz pozytywnego wpływu na emisyjność. Komisja rozpoczęła również w 2018 r. konsultacje w celu oceny, jak najlepiej uwzględnić kwestie ESG w poradach udzielanych klientom indywidualnym przez firmy inwestycyjne i dystrybutorów ubezpieczeń. Celem konsultacji jest zmiana aktów delegowanych przyjętych na podstawie dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID II) i dyrektywy w sprawie dystrybucji ubezpieczeń. Zgodnie z proponowanymi przepisami podczas dokonywania oceny, czy produkt inwestycyjny spełnia potrzeby klientów, wspomniane podmioty powinny również wziąć pod uwagę preferencje klienta w zakresie zrównoważonego rozwoju. Powinno to pomóc w uzyskaniu dostępu do zrównoważonych inwestycji większemu gronu inwestorów. Wszelkie planowane zmiany w tym zakresie Kancelaria będzie monitorować na bieżąco.