[Zarządzanie permanentną zmianą] Jak co roku zastanawiamy się, gdzie uderzy tsunami regulacyjne. Jako praktycy wiemy jak trudno sprostać jest wielu tysiącom stron nowych regulacji każdego roku, mając świadomość jak już przeregulowany jest rynek finansowy w Polsce. By sprawnie zarządzać ryzykiem prawnym w Państwa organizacji wymagana jest gruntowna znajomość otoczenia prawnego, która jednak może nie wystarczyć w obliczu bardzo złożonych nowych przepisów europejskich, w szczególności międzysektorowych przepisów na rynku finansowym.
[MiFID II] W najbliższym czasie dojdzie do wielu zmian w działalności banków i domów maklerskich w wyniku uchwalenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych (MIFID II), które mają istotny wpływ na zasady świadczenia usług maklerskich.
[IDD] Firmy ubezpieczeniowe również będą musiały dogłębnie zmienić modele biznesowe w zakresie dystrybucji ubezpieczeń, począwszy od procesów wewnętrznych przez ofertę produktową, aż do polityki wynagrodzeń by sprostać przepisom Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (IDD).
[Kierunek zmian] Obydwie dyrektywy dotyczą trzech kluczowych elementów tj. procesu doradczego, zatwierdzania oraz monitorowania produktów ubezpieczeniowych i wynagrodzeń. Można zauważyć tutaj efekt synergii, ze względu na ich wzajemne uzupełnianie. Kierunek zmian jest podobny ze względu na idee przyświecającą ustawodawstwu unijnemu, czyli zapewnienie ochrony klientom i przejrzystości działania firm w wypadku MIFID II inwestycyjnych, a w zakresie IDD ubezpieczeniowych. Czy to przypadek czy zamierzone działanie europejskiego prawodawcy? Prześledźmy ten wątek chronologicznie. Zacznijmy więc od MiFID II jako starszego brata IDD.
[IDD w MiFID II] Już preambuła MiFID II stwierdza, że z zakresu niniejszej dyrektywy należy wyłączyć zakłady ubezpieczeń i reasekuracji. I sprawa byłaby zakończona, gdyby nie jeden drobny szczegół, a mianowicie artykuł 91 MiFID II, który wprowadzał zmiany do poprzedniczki IDD, czyli IMD. I to właśnie MiFID II jest źródłem pojęć typu „konflikt interesów”, „zachęty” czy „adekwatność produktu” tak chętnie używanych przez IDD. Mając na uwadze racjonalność ustawodawcy europejskiego wskazuje on nam tym samym, że pojęcia te nie mają na gruncie IDD innego znaczenia niż to, jakie nadane zostało im na gruncie przepisów o usługach inwestycyjnych (MiFID II).
[MiFID II w IDD] Współdziałanie obu dyrektyw przejawia się w odwołaniach do przepisów MIFID II w IDD. Już preambuła IDD jednoznacznie wskazuje, że dystrybucja umów ubezpieczeniowych, w tym ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych, powinna być regulowana dyrektywą IDD oraz dostosowana do MIFID II.
[Spójność regulacji] W motywie 56 IDD wskazano, że ubezpieczeniowe produkty inwestycyjne często oferowane są klientom jako produkty alternatywne wobec produktów inwestycyjnych objętych zakresem MIFID II lub jako zamienniki tych produktów. W związku z tym w celu zapewnienia spójnej ochrony inwestorów i uniknięcia ryzyka arbitrażu regulacyjnego, ubezpieczeniowe produkty inwestycyjne powinny podlegać nie tylko standardom prowadzenia działalności określonym dla wszystkich produktów ubezpieczeniowych, ale również szczególnym standardom mającym na celu uwzględnienie wbudowanego w te produkty elementu inwestycyjnego. Wskazane szczególne standardy powinny obejmować przepisy dotyczące udostępniania odpowiednich informacji, wymogi w zakresie adekwatności udzielanych porad oraz ograniczenia w zakresie wynagrodzeń.
[Usługi doradcze] Kluczowym wymogiem procesu doradczego w obydwu dyrektywach jest zapewnienie odpowiedniej i ukierunkowanej usługi doradczej w celu zagwarantowania poziomu ochrony inwestorów i klientów. Szczegółowe informacje, takie jak konflikty interesów, mapa produktów i rodzaj planowanej usługi doradczej muszą zostać przekazane klientowi w odpowiednim czasie przed rzeczywistym procesem sprzedaży. Dodatkowo, jeśli klient zażąda udostępnienia podziału usług to oferujący produkty ubezpieczeniowe jest zobowiązany do przekazania mu tych informacji. Ponadto należy przeanalizować wiedzę i doświadczenie pracowników oraz tolerancję na ryzyko i zdolność do ryzyka klienta (w przypadku świadczenia usług doradztwa inwestycyjnego). Na tym etapie powstaje związek z MIFID II, ponieważ niniejsza dyrektywa również wymaga tych informacji o klientach. Zgodnie z dyrektywą informacje muszą być udokumentowane i dołączone do dokumentów inwestora.
[Nowe produkty] Dodatkowo wymogi dotyczące procesu zatwierdzania i monitorowania produktów w regulacjach MIFID II są wyraźnie podobne do przepisów IDD.
[Wdrożenie IDD z uwzględnieniem MiFID II] Mimo tego, że istnieją dwa oddzielne akty prawne, a systemy działalności banków i domów maklerskich oraz towarzystw ubezpieczeniowych są zupełnie różne, nie można przy wdrażaniu nowych systemów dystrybucji produktów ubezpieczeniowych zapominać o genezie tych zasad z MiFID II. Zamiast więc próbować na nowo interpretować pojęcia mifidowe, które od lat mają określone znaczenie, na potrzeby zakładów ubezpieczeniowych należy w pełni skorzystać z dorobku mifidowego we wdrażaniu IDD.
[Metodyka wdrożenia IDD] Przed każdym podmiotem zobowiązanym do wdrożenia IDD i każdą osobą odpowiedzialną za wdrożenie stoi wielkie pytanie, w jaki sposób to zrobić. Za tym idą kolejne pytania – czy da się to zrobić i jak to zrobić efektywnie.Kancelaria Gawroński & Partners opracowała własną metodykę wdrożenia zmian wynikających z IDD w zakładach ubezpieczeń. Metodyka ta uwzględnia siatkę pojęciową z MiFID II dostosowaną do specyfiki zarówno samych zakładów ubezpieczeń jak i produktów ubezpieczeniowych.
Metodyka naszej kancelarii uwzględnia, że wdrożenie IDD powinno opierać się na wypracowanych już przez organizację mechanizmach zarządzania ryzykiem braku zgodności. Element ten jest kluczowy do powodzenia, gdyż mechanizmy przeciwdziałania ryzyku braku zgodności i zarządzanie ryzykiem braku zgodności jako rozwiązania organizacyjne i procedury, pozwolą zapewnić zgodność działania danej organizacji z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa oraz regulacjami wewnętrznymi. Mechanizmy te muszą dotyczyć zarówno projektowanych regulacji wewnętrznych, jak również wdrożenia tych regulacji na poziomie jednostek organizacyjnych, w tym przestrzegania ich przez pracowników. Za przestrzeganie regulacji wewnętrznych odpowiadać musi kierownik jednostki organizacyjnej, natomiast w zakresie projektowania nowych regulacji, procedur czy produktów, obok jednostki biznesowej (często inicjującej dany produkt czy procedurę), rolę wspomagającą (opiniującą, doradczą) pełni np. biuro prawne lub compliance. O czym należy pamiętać, samo wdrożenie IDD w zakładzie ubezpieczeń to tylko połowa sukcesu. Kluczem do idealnego procesu jest sprawnie funkcjonujący w tym zakresie system compliance, który zapewni zgodność rozwiązań wdrożeniowych danego zakładu ubezpieczeń przez lata w obliczu następczej weryfikacji czy to przez organ nadzoru finansowego czy organ ochrony konsumentów.
Dysponujemy unikalnym w skali kraju zespołem złożonym między innymi z doświadczonych byłych pracowników Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, którzy w sposób elastyczny i skuteczny potrafią łączyć potrzeby biznesowe podmiotów regulowanych ze zrozumieniem wymagań regulatora.